Een op de tien patiënten op intensieve zorg wordt te lang in leven gehouden, geven zorgverleners aan in een studie van het UZ Gent. ‘De oorzaak? Een verlamming van het beslissingsproces.’
Intensieve zorg te ver doorgedreven
Reactie
Acht van de dertiende onderzochte afdelingen intensieve zorg in België hebben een zwak ethisch klimaat. Getty Images/iStockphoto
BRUSSELEen grootschalige studie onder leiding van de UGent en het UZ Gent analyseerde 68 afdelingen intensieve zorg in Europa en de VS, waaronder dertien in België. Bij tien procent van de patiënten vonden minstens twee zorgverstrekkers dat de zorg te ver werd doorgedreven.
‘In korte tijd is er binnen intensieve zorg veel veranderd’, zegt Dominique Benoit, het diensthoofd Intensieve Zorg in het UZ Gent, die de studie coördineerde.
‘Twintig jaar geleden stierf een patiënt op intensieve zorg omdat we hem niet konden redden. Vandaag zijn er dankzij moderne technologie talloze mogelijkheden om iemand langer in leven te houden.’
Hogere kans op burn-out
‘Door te vergaande zorg niet te bespreken, ontlopen we op een subtiele manier onze verantwoordelijkheid’DOMINIQUE BENOITDiensthoofd Intensieve Zorg
De afdelingen intensieve zorg nemen vandaag steeds meer patiënten op met ernstig chronisch onderliggende aandoeningen, zegt Benoit. Patiënten bij wie het perspectief op herstel veel lager is. Als de zorg niet meer in verhouding staat tot de verwachte levenskansen of levenskwaliteit, heet dat ‘te verregaande zorg’.
Bij tien procent van de patiënten is dat dus het geval, geven zorgverleners aan. De helft van hen is ervan overtuigd dat ook de patiënt zelf of de familie dat vindt. ‘Niet alleen het lijden van de patiënt wordt onnodig verlengd,te vergaande zorg verhoogt ook het risico op extra moeilijke rouwverwerking bij de naasten en op burn-out bij zorgverleners’, zegt Benoit.
‘Het gaat om een verlamming van het beslissingsproces’, verklaart hij de cijfers. ‘Het is zeker niet de bedoeling om iemand de kans op herstel te ontnemen. Maar soms moet de arts samen met de patiënt, de familie en het zorgteam vroeger beslissen om niet verder te behandelen en te kijken naar het comfort van de patiënt.’
Katholieke erfenis
De studie onderzocht ook de kwaliteit van het ‘ethisch klimaat’ op intensieve zorg. In een goed ethisch klimaat kan iedereen binnen het team – arts of verpleger – op een vrije, constructieve manier uiten wat hij of zij denkt over de toestand van een patiënt. ‘Zo achterhalen we het best de wensen en waarden van de patiënt’, aldus Benoit.
Acht van de dertien deelnemende centra in België hadden een zwak ethisch klimaat, vier een gemiddeld klimaat en slechts één een goed klimaat. Dat is niet zonder gevolg: in een goed ethisch klimaat sterft de patiënt die te verregaande zorg krijgt al na vijf dagen, in een zwak ethisch klimaat pas na veertien dagen.
‘Wij spreken minder door’, zegt Benoit. ‘Niet alleen binnen het team, maar ook met de patiënten. We laten het allemaal te veel in het ongewisse.’ De artsen schuiven de hete aardappel te vaak door, want in een zwak ethisch klimaat durven of willen ze soms geen beslissingen nemen.
Het zwakke ethische klimaat in Vlaanderen leunt dicht aan bij dat op een afdeling intensieve zorg in Portugal en Italië. ‘Een aanwijzing dat onze katholieke roots nog een duidelijke rol spelen’, zegt Benoit. ‘Door te vergaande zorg niet bespreekbaar te maken binnen het team hoeven artsen geen beslissingen te nemen. Zo ontlopen we op een subtiele manier onze verantwoordelijkheid.’
Het UZ Gent nam naar eigen zeggen al maatregelen om het ethische klimaat op de afdeling te verbeteren, zoals frequenter teamoverleg en vroegtijdiger gesprekken met familieleden.
REACTIE
‘Dit gaat niet om het leven verkorten’
BRUSSEL ‘Tegen mijn studenten zeg ik altijd: ethische besluitvorming in de zorg staat of valt met goede communicatie.’ Voor Chris Gastmans, gewoon hoogleraar aan de KU Leuven, bevestigt de groots opgezette studie het belang van ‘teamzorg’.
‘Al die verschillende professionals hebben hun eigen expertise. Wanneer die wordt samengevoegd, heb je veel meer kans dat je een juist beeld krijgt van de nood van de patiënt.’
Hoe wordt bepaald wanneer zorg ‘te verregaand’ is?
‘Te verregaande zorg is wat we vroeger “therapeutische verbetenheid” noemden: je gaat door met een medische behandeling, al weet je dat het niet bijdraagt tot therapeutische winst. Integendeel, meestal drijven er enkele negatieve aspecten boven, zoals minder comfort voor de patiënt. Dat belemmert menswaardig sterven.’
‘Als een patiënt in zo’n slecht stadium is terechtgekomen, waarbij medische behandelingen de kwaliteit van sterven of leven niet verbeteren, hebben die geen betekenis meer. Ze leiden de aandacht af van wat meer op z’n plaats is: een rustige en serene manier om afscheid te nemen.’
Wie bepaalt wanneer zorg te verregaand is? Ervaart de patiënt geen sociale druk?
‘Misschien is de cultuur om te spreken over levenseinde nog niet genoeg doorgedrongen op intensieve zorg’
‘Er wordt steeds naar een consensus gestreefd. Het is goed te beseffen dat het niet gaat om het leven verkorten. Wel om het stervensproces, dat er hoe dan ook aankomt, op een menswaardige manier te volbrengen. Dit heeft niets te maken met euthanasie of het versnellen van de dood.’
Verrast het u dat in zoveel Belgische afdelingen een goed ethisch klimaat ontbreekt?
‘Ja, want we hebben de laatste jaren een cultuur ontwikkeld van dialoog en gesprek rond levenseinde. Misschien is die cultuur om te spreken over levenseinde nog niet genoeg doorgedrongen op de intensieve zorg.’
‘Hoe dan ook is men op intensieve zorg erg gericht op het redden van levens. Tegelijkertijd sterven er ook veel mensen. Praten over de dood is er dan ook essentieel.’ (sgy)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire